Sigmund Freud (1856-1939) tûrenasek Awûstûryayî bû ku damezrînerê psîkolojî û psîkanalîza nûjen tê hesibandin. Freud teoriyên şoreşgerî pêş xist da ku avahiya tevlihev a hişê mirovan fêm bikê  û ji bo dermankirina nexweşiyên derûnî rêbazên nû pêşkêş kir. Xebata wî ne tenê li ser psîkolojiyê, li ser gelek beşên wekî felsefe, huner û wêjeyê jî bandorek mezin kiriye. 

Jiyana wî 

Freud di 6ê Gulana 1856an de li Moravyayê (Komara Çekya ) di malbateke cihû de hatiye dinê. Malbata wî di sala 1860 de koçî Viyanayê kirin û Freud piraniya jiyana xwe li wir derbas kir. Piştî qedandina xwendina xwe ya bijîşkî li zanîngeha Viyanayê, pisporiya tûrenasiyê kir. Freud di navbera salên 1885 û 1886an de li Parîsê bi tûrenasê navdar Jean-Martin Charcot re xwendiye, li ser hîsterî û hîpnozê zanyariyan bi dest dixe. Van serpêhatiyan bingeha teoriya wî ya psîkanalîzê ava kirin. 

Teoriya Psîkoanalîzê 

Yek ji beşdariyên herî girîng ên Freud dabeşkirina hişê mirovî li qatên hişmendî, binehiş û nehişmendî ye. Li gorî wî tevger û ramanên ferdekî bi giranî ji xwestekên nehişmendî, tirs û nakokiyan pêk tê. Hêmanên sereke yên teoriyên Freud ev in: 

Bêhiş: Bêhiş herêmek e ku tê de fikir, hest û daxwazên ku kesek jê nizane lê bandorê li ser tevgera wî dike tê de ne. 

Xewn: Freud pêşnîyar kir ku xewn refleksa nehişmendiyê ne û xwestekên bindest ên kesane îfade dikin. Ev fikir di sala 1899an de di berhema xwe ya bi navê “Şîrovekirina Xewnan” (Die Traumdeutung) de hatiye berfirehkirin. 

Pêşveçûna Psîkoseksuel: Freud angaşt kir ku kes di zaroktiyê de hin qonaxên psîkoseksuel derbas dibin û ku ezmûnên di van qonaxan de di pêşkeftina kesayetiyê de rolek girîng dilîzin. 

Mekanîzmayên Parastinê: Stratejiyên bêhiş ên ku mirov bikar tînin da ku bi raman an hestên xedar re rû bi rû bimînin (mînak, çewisandin, projekirin, înkarkirin). 

Bandor û Rexne 

Her çend xebatên Freud bandorek mezin li ser psîkolojiya hemdem kiribe jî, teoriyên wî rastî gelek rexneyan hatin. Hin rexnegir angaşt kirin ku ramanên wî li şûna ku li ser rêbazên zanistî ne, spekulatîf in. Bi taybetî, teoriya Freud a pêşveçûna psîkoseksuel û têgîna wî ya nehişmendî nîqaşên dijwar derxistine holê. Digel vê yekê, nêrînên Freud ên li ser hiş û tevgera mirovan rêberiya psîkolojî û psîkoterapiya nûjen dikin. 

Mîrata wî 

Freud salên dawî yên jiyana xwe li Londonê derbas kir, ji bindestiya Almanyaya Nazî rizgar bû. Di sala 1939’an de li vir çavên xwe li jiyanê girt. Psîkoanalîza ku ji hêla Freud ve hatî pêşve xistin îro bingeha gelek rêbazên psîkoterapiyê pêk tîne, û teoriyên wî di hewildana têgihîştina xwezaya mirovan de bingehek girîng e.