Evdalê Zeynikê – Homerosê Kurdan - thewate.com-Wate

Evdalê Zeynikê yek ji kesayetiyên herî girîng ên wêjeya devkî ya Kurdî ye. Evdal ji hêla gelek lêkolîneran ve wekî “Homerosê Kurdan” jî tê binavkirin. Navê wî ne tenê wekî navekî hunerî, lê di heman demê de wekî yek ji hilgirên bîra çandî ya Kurdî jî tê hesibandin.

Jidayikbûn û Zarokatî

Her çend roja jidayikbûna Evdal a rast ne diyar be jî, tê zanîn ku ew di destpêka salên 1800-an de li gundê Cemalverdî yê navçeya Dutaxê ya Agiriyê ji dayik bûye. Navê bavê wî Mistefa û navê diya wî Zeynê bû. Ji ber ku bavê xwe di temenê pir biçûk de winda kir, di nav gel de wekî “Evdalê Zeynikê” (Evdal, kurê Zeynê) dihat nasîn.

Zaroktiya wî, ku di nav xizaniyê de derbas bû, şopek kûr li ser gotin û hestên wî hişt.

Destpêkirina Dengbêjiyê

Evdal di ciwaniya xwe de wekî şivan û cotkar xebitî. Tê gotin ku heta dora 30 saliya xwe wî qet nestiraye. Li gorî çîrokê, şevekê di xewnekê de, ji aliyê şehrezayekî pîr ve deng û gotinên îlahî lê hatine spartin. Piştî vê xewnê, deng, gotin û bîranîna wî bi tevahî şiklek cûda girtin û ji wê rojê û pê ve ew bû dengbêjekî mezin.

Homerosê Kurd

Nivîskarê navdar Yaşar Kemal bi gotina wî ya li ser mezinbûna hunera Evdal tekez kir:

“Evdal Homerosê Kurdan e.”
… Çawa ku Îlyada û Odîseya Homer şêweya nivîskî ya bîra devkî ya gelê Yewnanî ne, stranên Evdal dîrok, hest û çanda gelê Kurd hildigirin.

Berhemên wî ji muzîkê bêtir in; ew rêyek e ku dîrok û bîranîn zindî bimînin.

Berhem û Bandora Wî

Gelek stranên Evdal heta roja îro mane. Hin ji van di kevneşopiya dengbêjiya Kurdî de wekî berhemên bingehîn têne hesibandin. Bi taybetî “Wey Xozane”, yek ji berhemên wî yên herî balkêş e, ku êşa sirgûn û şer nîşan dide.

Şakiro, Karapêtê Xaço, Mihemede Arif Cizrawî û gelek dengbêjên din ên navdar kevneşopiya wî berdewam kirine.

Salên Wî yên Dawî û Mirina Wî

Tê gotin ku wî di salên dawî yên jiyana xwe de çavên xwe winda kirine. Tevî vê yekê, wî stran digotin û wî bi hêza gotinên xwe rêbertiya gelê xwe dikir.

Tê zanîn ku Evdalê Zeynikê di temenê zêdetirî 100 salî de koça dawî kiriye û li herêma Agiriyê hatiye veşartin.

Evdalê Zeynikê ne tenê dengbêjek bû,ew pirek çandî jî bû. Peyvên wî ji demê derbas bûn, û dengê wî paşerojê anî roja îro. Stranên wî îro jî têne gotin, lêkolîn têne kirin, û navê wî bi rêzdarî wekî yek ji nûnerên herî hêja yên çanda Kurdî tê bîranîn.

Kilamên Evdalê Zeynikê

Evdal ji kilamên Xozanê u Dêrsimê zahf hez kirîye. Wexta ku Evdal li ber sekerata mirinêde ye ji kurên xwe re dibêje tu carî wan her du kilamên min tu ji bîr nekin.