Navçeya Îznikê ya li Bursayê, di bin rûyê xwe yê aram û bêdeng de dîrokeke berfireh vedişêre, dîrokeke ku cîhana Xiristiyaniyê ji binî ve hejandiye û şekil daye wê. Di rastiyê de, ew ji bo Xiristiyanan bi qasî Orşelîm, Vatîkan an jî Efesê xwedî girîngiyeke krîtîk e.

Gelo çi Îznikê ewqas taybet dike, û çima bala Papayan di kişîne ser xwe? Werin em bi hev re rûpelên tozgirtî yên dîrokê vekin.

📜 1. Destûra Sereke ya Xirîstiyantiyê Li Vir Hat Nivîsandin (Konseya Yekem a Nîcaeayê – 325’ê Zayînî)

Giringiya herî mezin a Nîcaeayê ji bo cîhana Xirîstiyaniyê ew e ku yekem konseya gerdûnî a di dîrokê de li vir hat lidarxistin.

Bûyer çi bû? Împeratorê Romayê Konstantînê 1em ji çar aliyên cîhanê gazî zêdetirî 300 metranan kir ku li li Nicaea yê kom bibin da ku dawî li nakokiyeke mezin a di nav Xiristiyanên wê demê de bîne.

Nîqaş çi bû? Mijar nasnameya Hz. Îsa bû. Pirsa “Gelo Îsa Kurê Xwedê ye an mirovekî ku ji hêla Xwedê ve hatiye afirandine?” vê pirsê cîhana xirîstiyanan kiribu 2 parçe.

Encam: Di encama vê civînê de, “Bawernameya Nîcaea” (Daxuyaniya Baweriyê), ku Xiristiyan îro jî di dêran de dixwînin, hate pejirandin. Bi gotineke din, prensîbên bingehîn ên Xiristiyaniyê û pergala baweriya wê ya fermî li vir, li Nîcaeaê, hat biryardan. Ji ber vê yekê, Nîcaeaê wekî yek ji cihên jidayikbûna teolojiya Xiristiyanî (zanista olî) tê hesibandin.

🖼️ 2. Şerê Wêne û Îkonan (Konseya Nîcaeayê ya Duyemîn – 787 PZ)

Bi sedsalan şûnde, cîhana Xiristiyaniyê careke din parçe bû. Vê carê, mijar “îkona”, ango wêneyên pîrozan bûn.

Pirsgirêk: Komekê îdia kir ku “daleqandina wêneyan li dêrê pûtperestî ye û divê were qedexekirin.” Koma din jî pîroziya wêneyan di parast.

Cihê Çareseriyê: Dîsa Nîcaea! Mizgefta Ayasofyayê ya li Îznîkê (wê demê wekî Dêra St. Sophia dihat nasîn), ku îro li navenda bajêr e, mazûvaniya vê Konsîla 7emîn kir. Di encama civînê de, bikaranîna wêne û îkonan di dêran de hate destûr kirin.

Ev bûyer ji bo Ortodoks û Katolîkan di warê dîtbarîkirina baweriyê de xaleke werçerxê ya dîrokî nîşan dide.

🕊️ 3. Çima Papa bi Nîcaeayê re eleqedar e?

Sedema sereke ya ku Papa an jî rêberên payebilind ên Xiristiyan serdana Nîcaeayê dikin an jî girîng dibînin, peyama wê ya “Yekîtî û Hevgirtinê” ye.

Vatîkan (Katolîk) û Patrîkxaneya Ekumenîkî (Ortodoks) di dîrokê de dabeşbûnek mezin jiyan kirin. Lêbelê, dema ku ew civînên pêşîn li Nîcaeayê pêk hatin, Xiristiyan hîn dabeş nebûbûn; ew yekgirtî bûn.

Cihê Hecê: Di sala 1962an de, biryar hat dayîn ku Îznik ji bo Xiristiyanan wekî “Navenda Hecê” ya fermî hate ragihandin.

Serdana Dîrokî: Dema ku Papa Paul VI di sala 1967an de serdana Îznikê kir, wî girîngiya Nîcaeayê ji bo diyaloga di navbera baweriyan de tekez kir. Îro jî, Papa rêzgirtinek manewî ji bo van axan diparêzin, ku bingehên Xiristiyaniyê lê hatine danîn. Papa Francis û nûnerên wî bi taybetî ji ber ku sala 2025an dê salvegera 1700emîn a Konseya Yekem a Nîcaeayê be, eleqeyek mezin nîşan didin.

⛪ 4. Bazîlîkaya Nehênî ya Di Bin Golê de

Di sala 2014an de, li peravên Gola Îznîkê kavilên dêreke mezin a binavî (bazîlîka) hatin keşifkirin. Enstîtuya Arkeolojiyê ya Amerîkî ev yek ji “10 Keşfên Herî Mezin ên Salê” bi nav kir. Tê texmînkirin ku ev bazîlîka dibe ku cihê Konseya Yekem be an jî ji bo pîrozekî pir girîng (Neophytos) hatibe veqetandin. Vê keşfê cihê Îznîkê di dîroka Xiristiyaniyê de bêtir xurt kir û balkêşiya wê ji bo geştiyariya olî zêde kir.

Bi kurtasî

Îznik ji bo Xiristiyanan ne bajarekî asayî ye. Ew “Bajarê Damezrîner” e ku rêzikên baweriya wan lê hatine nivîsandin, nakokiyên wan lê hatine çareserkirin ne. Ji bo Papa û serokên din, serdana Îznikê an jî bîranîna wê, ji bo dîrokê û yekîtiya baweriyê rêzgirtinek e.